به گزارش مشرق، پشت میز مذاکره و مقابل دوربینها همه لبخند میزنند، چه جان کری باشد، چه محمد جواد ظریف! اما همه میدانیم که دو صد گفته و لبخند، چون نیم کردار نیست. 23 تیر ماه سال گذشته، همه امضا کنندگان برجام قرار گذاشتند علاوه بر پای بندی به تعهدات خود، از آسیب زدن به "روح برجام" هم خودداری کنند. حالا در تولد یک سالگی توافق هستهای، حتی رسانههای اسرائیلی هم اذعان دارند که ایران ذخایر اورانیوم خود را کاهش داده، تغییر کاربری نیروگاه اراک را آغاز کرده، بیشتر سانتیریفیوژهای خود را از کار انداخته و درب تاسیسات هستهای را نیز به روی بازرسان بینالمللی گشوده است.
اما آیا طرف آمریکایی هم به اندازه لبخندهای جان کری و پیام های پر محبت باراک اوباما به تعهداتی که امضا کرد، پایبند بوده و احترام "روح برجام" را نیز نگه داشته است؟ آنچه در ادامه میخوانید بخشی از اقدامات ایالات متحده در قبال ایران در طول یک سال گذشته است، آمریکایی که طبق برجام، قرار بود هیچ تحریم جدیدی علیه ایران وضع نکند:
اما آیا طرف آمریکایی هم به اندازه لبخندهای جان کری و پیام های پر محبت باراک اوباما به تعهداتی که امضا کرد، پایبند بوده و احترام "روح برجام" را نیز نگه داشته است؟ آنچه در ادامه میخوانید بخشی از اقدامات ایالات متحده در قبال ایران در طول یک سال گذشته است، آمریکایی که طبق برجام، قرار بود هیچ تحریم جدیدی علیه ایران وضع نکند:
مجلس نمایندگان آمریکا روز ۸ دسامبر (۱۷ آذر) طرحی را تصویب کرد که محدودیتهای تازهای را برای شهروندان ۳۸ کشور که در حال حاضر بدون ویزا به آمریکا سفر میکنند، در نظر میگیرد. بر اساس فصل ۲۰۳ از متن بودجه سال آینده آمریکا - که بعد از تصویب سنا و امضای اوباما به قانون تبدیل شده - اگر شهروندان این ۳۸ کشور در پنج سال گذشته به سوریه، عراق یا کشورهای حامی تروریسم از نظر وزارت خارجه آمریکا (ایران، سودان و سوریه) سفر کرده باشند، نمیتوانند مانند گذشته بدون ویزا وارد آمریکا شوند.
منع فروش بوئینگ به ایران
مجلس نمایندگان آمریکا هفتم جولای 2016 برای مسدود کردن فروش هواپیماهای مسافربری بوئینگ به دو متمم در این زمینه که به لایحه بودجه خدمات مالی تصویب کردند. گفته می شود که این طرح می تواند بر سایر شرکت هایی که قصد فروش هواپیما به ایران را دارند اثر بگذارد چون تقریبا همه جت های امروزی حاوی بیش از ۱۰ درصد قطعات آمریکایی هستند و بنابراین به مجوز صادراتی آمریکا نیاز دارند.
قانون عدالت برای قربانیان تروریسم
مجلس نمایندگان آمریکا طرحی را تصویب کرد که طبق آن ایران باید 46 میلیارد دلار به آنچه «قربانیان حملات تروریستی ایران در سراسر جهان» خوانده می شود، غرامت بدهد. این طرح که «قانون عدالت برای قربانیان تروریسم ایران» نام دارد، روز پنج شنبه 9 مهر 1394 (اول اکتبر 2015) با 251 رای موافق در مقابل 173 رای مخالف تصویب شد.
غرامت دو میلیارد دلاری دیوان عالی آمریکا از ایران
دیوان عالی آمریکا اول اردیبهشت حکم داد که دو میلیارد دلار از داراییهای مسدود شده ایران باید به خانوادههای قربانیان آمریکایی بمبگذاریهای سال ۱۹۸۳ در مقر تفنگداران دریایی ایالات متحده در بیروت و سایر حملات مرتبط با ایران، پرداخت شود به دنبال این اقدام کانادا نیز با تبعیت از آمریکا حکم داد که ۱۳ میلیون دلار از محل داراییها غیر دیپلماتیک ایران در این کشور به خانواده قربانیان آمریکایی حملات «تروریستی» گروههای حزبالله و حماس پرداخت شود.
ممنوعیت خرید آب سنگین
مجلس نمایندگان آمریکا ششم خرداد به لایحه ای رای داد که دولت ایالات متحده را از خرید آب سنگین از ایران منع میکند. این لایحه برای اجرایی شدن باید در سنای آمریکا نیز به تصویب برسد که فعلا با رای منفی سناتورها مواجه شده است.
قانون شفافیت تامین مالی تروریسم ایران
اعضای مجلس نمایندگان آمریکا با 246 رای موافق در مقابل 181 رای مخالف طرح موسوم به قانون شفافیت تامین مالی تروریسم ایران را تصویب کردند که شروط بسیاری را جهت خارج شدن موسسات مالی ایرانی از لیست افراد تحریم شده توسط آمریکا تعیین میکرد؛ به طوری که بند نخست آن میگوید رئیس جمهور آمریکا نمیتواند موسسه مالی خارجی شامل موسسات مالی ایرانی را تا زمانی که شرایط بند c تحقق نیابد از لیست تحریمی آمریکا خارج کند. این مصوبه فعلا با وتوی اوباما باطل شده است.
قانون عدم تسامح در مقابل تروریسم
این لایحه را جوزف کندی، تد داچ و پنج نماینده دیگر در ششم ژانویه در سنا مطرح کردند. یک روز بعد، قانون دیگری به نام «قانون منع و تحریم موشکهای بالستیک ایران» با حمایت کندی و جان دیلانی تصویب شد.
طرح تحریم همه افراد وابسته به سپاه پاسداران
پیتر روسکام و سه جمهوریخواه دیگر در 15 دسامبر 2015 طرح قانون قرنطینه کردن تهاجم و جنگ طلبی به مجلس نمایندگان ارایه کردند. این قانون با هدف تحریم هر شرکت یا مؤسسه ای وضع شد که سپاه پاسداران مالک دستکم 20 درصد از سهام آن باشد.
طرح تحریم جدید علیه ایران به بهانه حملات سایبری
یکی از قانونگذاران آمریکایی طرحی را به مجلس سنا ارائه کرد تا رئیسجمهور آمریکا را به تحریم اشخاص ایرانی به بهانه حملات سایبری ملزم کند. مایک راوندز در اظهاراتی برای توضیح این طرح، با متهم کردن ایران به انجام حملات سایبری علیه مواضع آمریکایی گفت: «ایران و سایر دشمنان ما، در حال حاضر از فناوریهای پیشرفته برای حمله سایبری به شرکتها و دولت کشور ما استفاده میکنند. ما با گزارشدهی و تحریم کردن کسانی که این اقدامات را انجام میدهند میتوانیم از وقوع حملات سایبری بیشتر جلوگیری کنیم.»
سنگ اندازی برای لغو تحریمهای ایران
در 18 دسامبر 2015 سناتور کلی آیوت پیشنهادی را مطرح کرد که بهموجب آن لغو تحریمهای ایران تا ارائه گزارشی کامل از دولت آمریکا درباره ابعاد نظامی برنامه هستهای ایران و تأیید پایان هرگونه فعالیت نظامی مرتبط با برنامه هستهای متوقف شود. بر اساس این پیشنهاد باید قطعنامهای مشترک درباره رفع تحریمها از سوی کنگره نیز تصویب شود.
ممانعت از دسترسی ایران به دلار آمریکا
مارکو روبیو و مارک کیرک سناتورهای جمهوری خواه سنای آمریکا روز ششم آوریل 2016 قانونی را ارائه کردند تا مانع تبادل ارزی بانکهای خارجی با ایران از طریق دلار آمریکا شوند. این قانون از دسترسی غیرمستقیم ایران به واحد پولی آمریکا از طریق مسدود سازی سیستم نقل و انتقال بانکی دلار در خارج از آمریکا برای معاملات مرتبط با تهران یا افراد با ملیت ایرانی جلوگیری خواهد کرد.
قانون نظارت بر سیاست ایران
این لایحه در روز اول اکتبر 2015 وارد سنا شد و بن کاردین و چاک شومر و هفت دموکرات دیگر حامی آن بودند. المانیتور درباره این طرح نوشت که این طرح به طور مشخص خواستار تسریع بررسی تحریم های مرتبط با تروریسم شده است که به گفته منتقدان، با روح برنامه جامع اقدام مشترک (توافق جامع اتمی) در تضاد است و از آنجایی که دست کنگره را به طور نامحدود برای اعمال تحریم های مرتبط با فعالیت های غیر اتمی علیه ایران باز می گذارد، مشکل زا است.
قانون خاتمه برنامه تسلیحات هستهای ایران قبل از لغو تحریمها
این لایحه در 18 دسامبر 2015 وارد سنا شد و کلی آیوت و 12 جمهوریخواه دیگر از آن حمایت کردند؛ در هفتم ژانویه 2016 توسط مایک پامپو، پیتر روسکام و دو جمهوریخواه دیگر به مجلس نمایندگان ارایه شد.
تحریمهای جدید به بهانه تست موشکی
بیست و چهارم ماه مارس سال جاری، رسانه ها از اعمال تحریم های جدید علیه برخی از اشخاص و نهادهای ایرانی خبر دادند و وزارت خزانه داری آمریکا مدعی شد که این افراد به دلیل مشارکت در برنامه موشک های بالستیک ایران صورت گرفته است.
طرح افزایش تحریم سپاه
گروهی از سناتورهای حزب جمهوریخواه روز (۲۷ اسفند / ۱۷ مارس) طرحی را علیه ایران به مجلس سنای این کشور ارائه دادند که بر مبنای آن، تحریمها علیه سپاه پاسداران افزایش یابد؛ طرح مذبور از طرف ۶ سناتور وابسته به حزب جمهوریخواه مارک کرک، مارکو روبیو، کلی آیوت، دن کوتس، کوری گاردنر و میچ مکانل امضا شده بود.
گروهی از سناتورهای حزب جمهوریخواه روز (۲۷ اسفند / ۱۷ مارس) طرحی را علیه ایران به مجلس سنای این کشور ارائه دادند که بر مبنای آن، تحریمها علیه سپاه پاسداران افزایش یابد؛ طرح مذبور از طرف ۶ سناتور وابسته به حزب جمهوریخواه مارک کرک، مارکو روبیو، کلی آیوت، دن کوتس، کوری گاردنر و میچ مکانل امضا شده بود.
در کنار تلاشهای نمایندگان کنگره، اقدامات دولتمردان و سیاسیون آمریکایی در قبال ایران هم قابل تامل است:
ایران در صدر کشورهای حامی تروریسم
در دوم ژوئن سال جاری، وزارت خارجه آمریکا در گزارش سالانه خود درباره تروریسم، ایران را "در صدر" کشورهای حامی تروریسم قرار داد و مدعی شد تهران به طرق گوناگون، از جمله حمایت مالی، آموزش و رساندن تجهیزات به گروههای تروریستی در کشورهای مختلف جهان کمک کرده است.
گزارش سالانه آمریکا: ادامه نقض حقوق بشر در ایران
وزارت امور خارجه آمریکا در گزارش سالانه خود از اوضاع حقوق بشر در سراسر جهان، ایران را در کنار حکومتهای نظیر کره شمالی، کوبا، تاجیکستان و چین یک حکومت استبدادی توصیف کرد و مدعی شد به طور گسترده حقوق بشر و آزادیهای اساسی مردم در ایران نقض می شود. در این گزارش هم چنین ایران به شکنجه و برخورد خشن با زندانیان سیاسی و مخالفان متهم شده است.
آمریکا ماجرای آزمایش موشکی ایران را به شورای امنیت کشاند
ایالات متحده روز چهارشنبه بیستونهم مهر ماه (21 اکتبر)، آزمایش موشک عماد ایران را برای بحث در شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح و اعلام کرد که این آزمایش، نقض تحریمهای آزمایش موشکهای بالستیکی است.
واشنگتن تست موشکهای ایران را "تحریک آمیز" خواند
شورای امنیت سازمان ملل روز ۲۴ اسفند به درخواست ایالات متحده برای بررسی آزمایش موشک قدر، پشت درهای بسته تشکیل جلسه داد، چرا که آمریکا معتقد است آزمایشهای موشکی ایران "بیثباتکننده و تحریکآمیز" است. سامانتا پاور، نماینده آمریکا در سازمان ملل، اقدام ایران را «در خور واکنش شورای امنیت» دانست.
کری: تحریم اضافه وضع میکنیم
کری روز 23 اسفند سال گذشته پس از دیدار با وزیران خارجه چند کشور اروپایی در پاریس، تأکید کرد که "نگرانیهای موشکی به عنوان بخشی از فعالیتهای قابل تحریم، باقی میمانند" و اضافه کرد: اگر نقض [قطعنامه] خواست ایران باشد، آنها پذیرای تحریمهای اضافی خواهند شد، همانطور که ماه گذشته و به عنوان پیامد آزمایشهای پیشین [موشکی] اعمال کردیم.
حمایت آمریکا از اقدام سختگیرانهتر کارگروه مالی علیه ایران
نمایندگان کنگره آمریکا از تصمیم «کارگروه اقدام مالی» نهاد بینالمللی مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم برای باقی نگه داشتن نام ایران در لیست سیاه تقدیر کردند اما از تعلیق 12 ماهه «اقدامات تقابلی» علیه ایران انتقاد کرده و خواستار اتخاذ رویکردهای سختگیرانه تر علیه جمهوری اسلامی شدند.
آنچه در بالا ذکر شد، تنها خلاصه ای از اقداماتی است که سیاست عملی آمریکا در قبال ایران در دوران پس از برجام را به تصویر میکشد.
نمایندگان کنگره آمریکا از تصمیم «کارگروه اقدام مالی» نهاد بینالمللی مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم برای باقی نگه داشتن نام ایران در لیست سیاه تقدیر کردند اما از تعلیق 12 ماهه «اقدامات تقابلی» علیه ایران انتقاد کرده و خواستار اتخاذ رویکردهای سختگیرانه تر علیه جمهوری اسلامی شدند.
آنچه در بالا ذکر شد، تنها خلاصه ای از اقداماتی است که سیاست عملی آمریکا در قبال ایران در دوران پس از برجام را به تصویر میکشد.